NATIONAL ARTIST

Virgilio S. Almario

Tagapagtatag ng LIRA
Mula sa San Miguel, Bulacan

Nangungunang makata, kritiko, editor, tagasalin, guro, at administrador pangkultura, si DR. VIRGILIO S. ALMARIO ay ginawaran ng pinakamataas na premyong parangal ng Republika ng Filipinas bilang National Artist for Literature noong 2003. 

Bilang makata, isa siya sa mga nagsulong ng matagumpay na Modernismo sa panulaang Filipino kasama sina Lamberto E. Antonio at Rogelio G. Mangahas. 

Bilang kritiko, nangunguna siyang tinig sa mga kritisismong pampanitikan at mga usaping pangwika sa bansa. 

Bilang guro, nakapagturo siya sa mga prestihiyosong paaralan gaya ng Philippine Science High School, Ateneo de Manila University, at ginawarang Professor Emeritus sa Unibersidad ng Pilipinas Diliman. 

Bilang administrador pangkultura, hinawakan niya ang matataas na posisyon sa pamahalaan bilang Direktor ng Sentro ng Wikang Filipino ng UP Diliman (1993-1996), Director ng Institute of Creative Writing ng UP Diliman (2002-2003); Dekano ng Kolehiyo ng Arte at Literatura ng UP Diliman (2003-2009), Tagapangulo ng Komisyon sa Wikang Filipino (2013-2019) at National Commission for Culture and the Arts (2017-2019). 

Sa kasakuluyan, ipinagpapatuloy lamang niya ang kaniyang pagsulat at paglalabas ng mga aklat ng tula at pagsasalin, at tungkol sa wika at kritisismong pampanitikan. Advocacy rin niya ngayon ang pagpapalaganap ng kaalaman hinggil sa Intangible Cultural Heritage (ICH) na siyang paksa ng kaniyang mga saliksik sa kasalukuyan. Kamakailan, pinangunahan din niya ang pagtatátag ng Katipon sa Kultura at Kasaysayan (KKK2022) na may layuning isulong at isabuhay ang diwa ng Himagsikang 1896.

Mga Nalathalang Akda

  • Editor-in-chief, Pambansang Diksiyonaryo sa Filipino, Ateneo de Manila University Press, 2021.
  • Awtor, Himagsikang 1896: Ang Dapat Mabatid ng mga Filipino, Adarna House, 2021.
  • Tagasalin, Dekameron, salin sa Filipino ng Decameron ni Boccaccio, Ateneo de Manila University Press, 2021.
  • Awtor, Ang Paghahangad ng Wikang Pambansa ay Pangarap ng Bagong Kultura, (may salin sa Ingles ni Phillip Y. Kimpo, To Desire a National Language is to Drea, of a New Culture), Philippine Cultural Education Program at National Commission for Culture and the Arts, 2021.
  • Awtor, [Kuwarentena] Mga Tula 22 Marso—15 Mayo 2020, Aklat Bulawan at National Commission for Culture and the Arts, 2020.
  • Awtor, Orosman at Zafira, Komedya ni Francisco Balagtas, Komisyon sa Wikang Filipino, 2020.
  • Awtor, Kulô at Kolorum: Mga Problema sa Estandardisasyon at Pagsasalin, Aklat Bulawan, 2020.
  • Awtor, Ang Panitikan sa Panitikang-Bayan, Koro Bulakenyo at National Commission for Culture and the Arts, 2020.
  • Awtor, Bakit Kailangan Natin si Pedro Bucaneg? Komisyon sa Wikang Filipino, 2019.
  • Awtor, Tatlong Siglo ng Pagsasaling Teknikal sa Filipinas, Komisyon sa Wikang Filipino,    2019
  • Awtor, Tungo sa Isang Estandardisadong Wika, Komisyon sa Wikang Filipino, 2018.
  • Awtor, Filipino at Amalgamasyong Pangwika, Komisyon sa Wikang Filipino, 2018.
  • Editor, Introduksiyon sa Leksikograpiya sa Filipinas, Komisyon sa Wikang Filipino, 2017.
  • Tagasalin, Poetika: Ang Sining ng Pagtula, Komisyon sa Wikang Filipino, 2017.
  • Awtor, Purismo at “Purismo” sa Filipinas, Komisyon sa Wikang Filipino, 2017.
  • Awtor, Ang Pag-uugat ng Maikling Kuwento sa Filipinas, Komisyon sa Wikang Filipino, 2017.
  • Tagasalin, Ang Republika ni Plato, Komisyon sa Wikang Filipino, 2017.
  • Awtor, Tradisyon at Wikang Filipino, Komisyon sa Wikang Filipino, 2017.
  • Awtor, Sa Oras ng Tindera at Kriminal, Filipinas Institute of Translation. Inc., 2017.
  • Tagasalin, Mga Patay na Bituin, Komisyon sa Wikang Filipino, 2017.
  • Punong Editor, Introduksiyon sa Saliksik, Komisyon sa Wikang Filipino, 2016
  • Tagasalin, Konseho ng mga Diyoses ni Jose Rizal, Komisyon sa Wikang Filipino, 2016
  • Tagasalin, Gitanjali ni Rabindranath Tagore, Komisyon sa Wikang Filipino, 2015
  • Editor, Hiyas ng Tulang Tagalog, Komisyon sa Wikang Filipino, 2015
  • Editor, Introduksiyon sa Pagsasalin, Komisyon sa Wikang Filipino, 2015
  • Editor & translator, Ang Republika ni Mabini, Komisyon sa Wikang Filipino, 2015
  • Awtor, Si Balagtas at ang panitikan para sa Kalayaan, Komisyon sa Wikang Filipino, 2014.
  • Awtor, Lungting Lungsod ng Lunggati, poetry collection, Aklat Bulawan, 2014.
  • Awtor, Ang Tungkulin ng Kritisismo sa Filipinas, Ateneo Press, 2014.
  • Editor, Vocabulario de la lengua tagala nina P. Juan de Noceda at P. Pedro de Sanlucar, Komisyon sa Wikang Filipino, 2013.
  • Editor, Mga Lektura sa Panitikang Popular, Komisyon sa Wikang Filipino, 2013.
  • Awtor, May Darating na Trak Búkas, Adarna House, 2013.
  • Awtor, Ang Romansa ng Pagsagip ng Osong Marso, UST Publishing, 2013.
  • Awtor, Ang Pag-ibig sa Bayan ni Andres Bonifacio, Isang Pagtitig sa Tulang Katipunero, UST Publishing, 2012.
  • Awtor, Komedya de Baler, National Historical Commission of the Philippines, 2012.
  • Awtor, Ang Maikling Kuwento ng Filipinas: 1896-1949, Anvil Publishing, 2012.
  • Awtor, Rizal: Makata, Anvil Publishing, Inc., 2011.
  • Awtor, Jacintina, Hiyas ng Panulat ni Emilio Jacinto, Aklat Peskador, UST Publishing 2011.
  • Awtor, Pitong Bundok ng Haraya, UST Publishing, 2010.
  • Awtor, Panitikang Pambata sa Filipinas, Anvil Publishing, Inc., 2010.
  • Editor-in-chief, UP Diksiyonaryong Filipino, UP Sentro ng Wikang Filipino-Diliman and Anvil Publishing, Inc. 2010.
  • Awtor, Muling-Pagkatha sa Ating Bansa, UP Press 2010.
  • Awtor, Buwan, Buwan Bulawan, book of poems for children, Adarna House, 2009.
  • Editor-in-chief, Pitik-Bulag, contemporary poems and paintings, GSIS, 2009.
  • Editor, More 101 Icons, Adarna House, 2009.
  • Awtor, Huling Hudhud ng Sanlibong Paglimot at Pagbabalik sa Filipinas Kong Mahal, a modern Philippine epic, C&E Publishing, 2009.
  • Awtor, Unang Siglo ng Nobela sa Filipinas, collection of critical studies on the Filipino novel during the 20th century, Anvil Publishing, 2009.
  • Awtor, Filipino ng mga Filipino, 2nd edition, collection of essays on problems and issues concerning spelling, rhetorics, and the propagation of Filipino, Anvil Publishing,  2009
  • Awtor, Isang Sariling Panahon, poetry collection with English Translation by Marne Kilates, National Commission for Culture and the Arts, 2008.
  • Editor-in-chief, Likhaan 2, Journal of Philippine Contemporary Literature, UP Institute of Creative Writing, 2008.
  • Editor, UP Centennial Edition of Balagtas’ Florante at Laura with English translation by Marne Kilates, Office of the Chancellor,UP Diliman, 2008.
  • Awtor, Romanza, poetry collection with paintings by Marivic Rufino and English translation by Marne Kilates, Tahanan Books, 2008.
  • Awtor, Mga Biyahe, Mga Estasyon (Journeys, Junctions), poetry collection with English translation by Marne Kilates, Anvil Publishing Inc., 2008.
  • Awtor, Si Rizal: Nobelista, critical essays on Noli and Fili, UP Press, 2008.
  • Editor, 101 Icons, symbols of Filipino culture, Bench/Adarna House, 2007.
  • Awtor, Bakit Kailangan ang Himala, collection of poems, UP Press, 2007.
  • Awtor, Sonetos Postumos, book of poems with translation by Marne Kilates and paintings by National Artist Ang Kiukok, 2006.
  • Awtor, Mahigit Sansiglo ng Makabagong Tula sa Filipinas, editor of an anthology of modern poems in Filipino, English, Spanish, Pampanggo, Ilocano, Bicolano, Cebuano, Ilonggo, Waray, Anvil publishing, 2006
  • Awtor,  Pag-unawa sa Ating Pagtula, a literary history and criticism of poetry in Filipino, Anvil Publishing, 2006.
  • Awtor, Tatlong Pasyon sa Ating Panahon,  poems for children with illustrations by Mark Justiniani, Neil Doloricon, Ferdinand Doctolero, UST Press, 2006.
  • Awtor, Memo Mulang Gimokudan, book of poems, University of the Philippines Press, 2005.
  • Awtor, Dust Devils, book of poems with translation by Marne Kilates, Aklat Peskador, 2005.
  • Dionatext, co-editor of an anthology of modern diona, National Commission for Culture and the Arts, 2004.
  • Awtor, Ang Hayop na Ito, book of poems, Anvil Publishing, 2004.
  • Awtor, Sentimental, book of poems, Anvil Publishing, 2004.
  • Awtor, Sari-Sari, book of poems, Anvil Publishing, 2004.
  • Awtor, Estremelenggoles, book of poems, Anvil Publishing, 2004.
  • Pablo Neruda: Mga Piling Tula, co-editor and translator, University of the Philippines Press, 2004.
  • Barlaan at Josaphat, editor of a modern edition of the first translated fiction in the Philippines, 2003.
  • Ikatlong Bagting, co-editor of an anthology of young poets, UST Press, 2003.
  • Awtor, Pacto de Sangre: Spanish Legacy in Filipinas, Philippine-Spanish Friendship Day Committee, 2003.
  • Textanaga, co-editor of an anthology of modern tanaga, National Commission for Culture and the Arts, 2003.
  • Dalitext, co-editor of an anthology of modern dalit, National Commission for Culture and the Arts, 2003.
  • Translation of JB by Archibald McLeish, November 2002.
  • Bulacan: Bayan ng Bayani’t Bulaklak, editor of a coffeetable book on the history and culture of Bulacan, Bulacan Heritage Foundation, 2002.
  • Florante at Laura, editor of the revised edition, Institute for Public Policy, 2002.
  • Awtor, Supot ni Hudas: Book of Poems, U.S.T. Publishing House, 2002.
  • U.P. Diksiyonaryong Filipino, editor-in-chief, Anvil Publishing, 2001.
  • Awtor, Mutyang Dilim, Talingdao Publishing, 2001.
  • Kalahating Siglo sa Ibabaw ng Mundo, collection of essays, Anvil Publishing, 1998.
  • Tradisyon at Wikang Filipino, collection of critical studies on language, Sentro ng Wikang Filipino, 1998.
  • Manuel Sityar: Rebolusyong Filipino, editor of the translation of Memorias Intimas (1896-1898) by Manuel Sityar, Sentro ng Wikang Filipino, 1998.
  • The Sun, contributing editor of an ecology book for children, ACCU, Japan, 1998.
  • Una Kong Milenyum, two-volumes, anthology of all published poems, U.P. Press, 1998.
  • Noli Me Tangere, translation of Rizal’s novel, National Centennial Commission, 1999.
  • El Filibusterismo, translation of Rizal’s novel, National Centennial Commission, 1999.
  • 100 Events that Shaped the Philippines, editor, Adarna books, 1999.
  • Patnubay sa Pagsasalin, co-editor, National Commission for Culture and the Arts, 1996.
  • Si Tandang Basio Macunat, editor, National Commission for Culture and the Arts, 1996.
  • Poetikang Tagalog, Mga Pagsusuri sa Sining ng Pagtulang Tagalog, editor, National Commission for Culture and the Arts, 1996.
  • Sa Dakong Silangan: Jose Corazon de Jesus, editor, Cultural Center of the Philippines, 1995.
  • Sentimiento, Translation of Gemma Cruz’ Fiction and Essays, Anvil Publishing Inc., 1995.
  • Dakilang Tinig ng Dakilang Awit, translation of Jovita Fuentes, A Lifetime of Music by Lilia Hernandez Chung, Foundation for Nationalist Studies, 1995.
  • Awtor, Bumasa at Lumaya: A Source Book on Children’s Literature in the Philippines, editor with Ma. Elena Paterno et al, Anvil Publishing Inc., 1994.
  • Muli, Sa Kandungan ng Lupa, poetry, De La Salle University Press, 1994.
  • Jose Corazon de Jesus: Ilang Piling Taludtod,a salute to J.C. De Jesus and his poetry in commemoration of his birth centennial, editor with Romulo Baquiran Jr., Sentro ng Wikang Filipino and UMPIL, 1994.
  • Panitikan ng Rebolusyon (G1896), Isang Paglingon at Katipunan ng mga Akda nina Bonifacio at Jacinto, Sentrong Pangkultura ng Pilipinas, 1993.
  • Filipino ng mga Filipino, collection of newspaper columns about language, Anvil Publishing, 1993.
  • Mga Bacchae, translation of the Bacchae by Euripides, 1992.
  • Kung Sino ang Kumatha kina Bagongbanta, Ossorio Herrera, Aquino de Belen, Balagtas, atbp., literary criticism, Anvil Publishing, 1992.
  • Students’ Philippine Almanac, editorial director, Filway Marketing Inc., 1991.
  • Mga Retaso ng Liwanag, poetry, Aklat Peskador, 1991.
  • Lumikha ng Kuwento, Tula at Laruang Pambata, manual on writing stories, creating songs and poems, making toys for children from indigenous materials, co-Awtor, 1991.
  • Parikala, anthology of new poets in the 1980s, editor, Kalikasan Press, 1990.
  • Mga Bakasyonista, translation of Summer Folks by Maxim Gorki, 1990.
  • Ang Pangginggera at mga Piling Tula ni Lope K. Santos, editor, 1990.
  • Turtle Voices in Uncertain Weather by Alfredo Navarro Salanga, editor, CCP, 1989, co-translator and editor, 1989.
  • Makabagong Tinig ng Siglo, selected modern world poets in translation, co-translator and editor, 1989.
  • Katon Para sa Limang Pandama, poetry, Aklat Peskador, 1987.
  • Selected Poems 1968-1985 (bilingual edition), Maya Books, 1987.
  • Kabalikat sa Kalayaan, translation of Aide-de-camp to Freedom by Teodoro M. Kalaw, 1986.
  • Taludtod at Talinghaga, poetics, Aklat Balagtasyana, 1985. and Anvil Publishing Inc., 1991.
  • (A)lamat (H)istorya, poetry, Aklat Balagtasyana, 1985.
  • Palipad-Hangin, poetry, Aklat Peskador, 1985.
  • Mga Retrato at Rekwerdo, poetry, 1984.
  • Mga Piling Tula ni Jose Corazon de Jesus, editor, Aklat Balagtasyana, 1984 . and Dela Salle University Press, 1995.
  • Balagtasismo versus Modernismo, literary criticism, Ateneo Press, 1984.
  • Galian, co-editor, Aklat Peskador, 1983.
  • Walong Dekada ng Makabagong Tulang Pilipino, anthology of major poets in Pilipino 1900-1980, PECO, 1981.
  • Patnubay sa Masinop na Pagsulat, writing stylebook, National Bookstore, 1980.
  • Doktrinang Anakpawis, poetry, Aklat Peskador, 1979.
  • Ang Makata sa Panahon ng Makina, literary criticism, U.P. Press, 1972.
  • Peregrinasyon at Iba Pang Tula, poetry, Ateneo Press, 1970.
  • Makinasyon at Ilang Tula, Pioneer Press, 1968.
  • Mahigit 50 aklat pambata mula sa Aklat Adarna series.
  • Mahigit isang daang tula, kuwento, at sanaysay tungkol sa panitikan at kasaysayan na nalathala sa iba’t ibang publikasyon sa loob at labas ng bansa.